ปลาหมอคางดำ (Blackchin tilapia)

ปลาหมอคางดำ

ปลาหมอคางดำ ชื่อสามัญ: Blackchin tilapia ชื่อวิทยาศาสตร์: Sarotherodon melanotheron เป็นปลาน้ำกร่อยในวงศ์ปลาหมอสี มีถิ่นกำเนิดในแอฟริกาตะวันตก มีลักษณะคล้ายกับปลาหมอเทศหรือปลาหมอสี เพียงแต่บริเวณใต้คางมีสีดำ เมื่อโตเต็มวัยจะมีขนาดยาวถึง 8 นิ้ว หรือมากกว่านั้น

ลักษณะ

- ปลาหมอคางดำมีสีซีด เฉดสีต่างกันไป เช่น สีฟ้าอ่อน ส้ม และเหลืองทอง ปกติจะมีจุดสีเข้มใต้คางเมื่อโตเต็มวัย
- นอกจากนี้มักมีสีเข้มที่ขอบหลังเหงือกและปลายครีบอ่อนของครีบหลัง
- ลำตัวมักมีลายเส้น จุด หรือด่าง ที่ไม่สม่ำเสมอ
- มีปากเล็กซึ่งมีฟันขนาดเล็กหลายร้อยซี่ เรียงกัน 3-6 แถว
- ปลาตัวผู้และตัวเมียมีความแตกต่างกันเล็กน้อย ปกติหัวของปลาตัวผู้จะใหญ่กว่าหัวของปลาตัวเมียเล็กน้อย บ้างอาจมีสีทองที่แผ่นปิดเหงือก
- ครีบหลังมีก้าน 15-17 ก้าน และก้านครีบอ่อน 10-12 ก้าน ครีบก้นมีก้าน 3 ก้าน และก้านครีบอ่อน 8-10 ก้าน
- ความยาวคอดหาง (caudal peduncle) ประมาณ 0.6 ถึง 0.9 เท่าของความลึก
- สามารถเจริญเติบโตได้ยาวสุดถึง 28 เซนติเมตร (11 นิ้ว) แต่ปกติจะยาวถึงประมาณ 17.5 เซนติเมตร (6.9 นิ้ว)

ถิ่นอาศัยและชีววิทยา

- ปลาหมอคางดำสามารถทนต่อความเค็มสูงได้ พบได้มากในบริเวณป่าชายเลน และสามารถเข้าไปอาศัยในน้ำจืด เช่น ปากแม่น้ำ และน้ำเค็มได้
- ในแอฟริกาทางตะวันตกจะพบได้เฉพาะในทะเลสาบน้ำกร่อยและปากแม่น้ำ โดยมีจำนวนมากในป่าชายเลน
- ปลาหมอคางดำมักอยู่รวมเป็นฝูง และส่วนใหญ่จะออกหากินในเวลากลางคืน แม้ว่าจะกินอาหารในเวลากลางวันบ้าง
- อาหารหลักได้แก่ สาหร่ายและเศษซากพืช รวมถึงหอยสองฝาและแพลงก์ตอนสัตว์ โดยกินแบบคาบอาหารขึ้นมาและกลืนเป็นคำ (ไม่มีซี่เหงือก)
- ปลาหมอคางดำวางไข่ใกล้ชายฝั่งในน้ำตื้น ตัวเมียจะเกี้ยวพาราสีตัวผู้ ขุดหลุม และเป็นฝ่ายนำการผสมพันธุ์ ในที่สุดตัวผู้จะตอบสนองในลักษณะอยู่นิ่งและสร้างพันธะคู่ผสมกัน ปลาหมอคางดำเป็นปลาที่ตัวผู้ฟักไข่ในปาก แต่พบว่าตัวเมียของสายพันธุ์หนึ่งในประเทศกานาก็สามารถฟักไข่ในปากได้ด้วย

จังหวัดที่พบการระบาด

1. 1. กรุงเทพมหานคร
  2. จันทบุรี
  3. ฉะเชิงเทรา
  4. ชลบุรี
  5. ชุมพร
  6. นครปฐม
  7. นครศรีธรรมราช
  8. นนทบุรี
  9. ประจวบคีรีขันธ์
  10. ปราจีนบุรี
  11. พัทลุง
  12. เพชรบุรี
  13. ระยอง
  14. ราชบุรี
  15. สงขลา
  16. สมุทรปราการ
  17. สมุทรสงคราม
  18. สมุทรสาคร
  19. สุราษฎร์ธานี

หมายเหตุ ประกาศกรมประมง เรื่อง กำหนดพื้นที่การแพร่ระบาดปลาหมอคางดำ ณ วันที่ 15 ส.ค. 67

โทษทางกฎหมาย

- ห้ามครอบครอง “ปลาหมอคางดำ”
  - ข้อ 1 ห้ามมิให้บุคคลใด มีไว้ในครอบครองปลาหมอสีคางดำหรือปลาหมอคางดำ (Sarotherodon melanotheron) มีชีวิตและที่ไม่มีชีวิต นอกพื้นที่การแพร่ระบาดตามที่อธิบดีประกาศกำหนด
  - ข้อ 2 ความในข้อ 1 มิให้ใช้บังคับกรณี ดังต่อไปนี้
    - (1) กรณีมีการครอบครองโดยการเคลื่อนย้ายปลาหมอสีคางดำหรือปลาหมอคางดำที่ไม่มีชีวิต ซึ่งมีลักษณะ ดังนี้
      (1.1) การเคลื่อนย้ายในลักษณะที่มีการแช่เย็นด้วยน้ำแข็ง ซึ่งมีภาชนะบรรจุมิดชิด
      (1.2) การเคลื่อนย้ายในลักษณะที่มีการแช่แข็ง
      (1.3) การเคลื่อนย้ายในลักษณะที่มีการแปรรูปเบื้องต้นแล้ว เช่น การตัดหัว ควักไส้ แล่เป็นชิ้น หมักเกลือ เป็นต้น
    - (2) กรณีการเคลื่อนย้ายปลาหมอสีคางตำหรือปลาหมอคางดำที่ไม่มีชีวิตเพื่อนำไปแปแปรรูป เป็นปลาปัน ต้องเคลื่อนย้ายแบบแห้ง และอยู่ในภาชนะบรรจุมิดชิด
    - (3) กรณีการเคลื่อนย้ายปลาหมอสีคางดำหรือปลาหมอคางดำที่ไม่มีชีวิต เพื่อนำไปเป็นวัตถุดิบตามโครงการของรัฐ เช่น การทำน้ำหมักชีวภาพ เป็นต้น ต้องเคลื่อนย้ายแบบแห้ง และอยู่ในภาชนะบรรจุมิดชิด
    - (4) กรณีการเคลื่อนย้ายปลาหมอสีคางดำหรือปลาหมอคางดำที่ไม่มีชีวิตที่กระทำโดยทางราชการเพื่อเป็นการป้องกันการแพร่ระบาดและกำจัดออกจากที่จับสัตว์น้ำ
- ห้ามเพาะเลี้ยงปลาหมอคางดํา
  - หากผู้ใดฝ่าฝืนทําการเพาะเลี้ยงปลาหมอคางดําจะถูกดําเนินคดีตามมาตรา 144 แห่งพระราช กําหนดการประมง พ.ศ. 2558 ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 1,000,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
- หากนําไปปล่อยในที่จับสัตว์น้ำ (นําปลาหมอคางดําไปปล่อยในแหล่งน้ํา)
  - ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 2 ปี หรือปรับไม่เกิน 2,000,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
- หากพบเหตุดังกล่าวให้แจ้งสํานักงานประมงจังหวัดหรือสํานักงานประมงอําเภอในเขตท้องที่ทุกแห่ง และหากพบเห็นปลาหมอคางดําในแหล่งน้ําธรรมชาติขอความร่วมมือให้กําจัดออกจากแหล่งน้ํานั้นด้วย